Op 7 oktober 2025 maakte Enexis Netbeheer een ongemakkelijke mededeling: dit winter kan het elektriciteitsnet op minstens 22 plekken in Nederland de boel laten knappen. Geen grote, langdurige blackouts — maar tijdelijke, enkele uren durende stroomuitval, vooral tussen 7:00 en 10:00 uur en 16:00 en 21:00 uur op koude dagen. Maarten Noom, directeur Assetmanagement bij Enexis Netbeheer, zegt het zonder omhaal: "Als we daar niks aan doen, raakt het stroomnet overbelast. Dan komt er schade aan kabels of stations, en dan is het niet meer een paar uur zonder stroom — dan is het dagen." En dat is waar het om gaat. Dit is geen technisch probleem van vorig jaar. Dit is het resultaat van een land dat te snel elektrificeert, zonder het net er ook maar een beetje bij aan te passen.
Waar gaat het mis? De 22 knelpunten
De problemen zijn niet verspreid over het hele land. Ze zijn geconcentreerd. Elf van de 22 kritieke punten liggen in Noord-Brabant alleen: Eindhoven Noord, Eindhoven West, Eindhoven Oost, Tilburg Noord, Den Bosch, Uden, Oss, Venray, Helmond, Roosendaal. Daarnaast zijn ook Winsum in Groningen, Kampen, en andere locaties in Drenthe, Overijssel en Limburg op de lijst. Dat betekent: als het buiten vrieskoud is en iedereen zijn warmtepomp aanzet, dan gaat het net op een handvol plekken kapot. Per keer kunnen 20.000 tot 30.000 huishoudens en bedrijven plotseling zonder stroom zitten. En als de piek meerdere dagen achter elkaar blijft, dan kan het ook meerdere dagen duren voordat alles weer op orde is.
Waarom nu? De elektrificatie die niet meedraagt
De oorzaak? Elektrificatie. Nederland wil klimaatvriendelijk, dus verwarmen we met warmtepompen, rijden we met elektrische auto’s, en zetten we zonnepanelen op elk dak. Dat klinkt mooi. Maar het net — dat in de jaren 80 en 90 is ontworpen voor eenmaal per dag een stroompiek, meestal in de avond — kan dat niet aan. In de zomer zijn er problemen door te veel zonnestroom die terugkomt in het net, met als gevolg dat soms zelfs huishoudens worden afgeschakeld om het net te beschermen. In de winter is het het tegendeel: te veel vraag op te weinig capaciteit. Enexis zegt het zelf: "Het lijkt erop dat we de komende winters en zomers te maken hebben met mogelijke overbelasting op een toenemend aantal plekken."
Hoe reageert Enexis? En wat is het plan?
Enexis doet iets. Niet alles, maar iets. Ze onderzoeken congestiemanagement: bedrijven krijgen geld om hun stroomgebruik tijdelijk te verlagen — bijvoorbeeld een fabriek die een uur later start. Maar dat is een tijdelijke verband, geen oplossing. In het ergste geval schakelt Enexis zelf een deel van het net tijdelijk uit. "Dat vinden we erg vervelend," zegt Noom. "Maar als we de handen ineenslaan met onze klanten, kunnen we dit voor een belangrijk deel voorkomen."
Het is een spelletje van balanceren. Geen stroomuitval? Dat kost geld. Meer infrastructuur bouwen? Dat duurt jaren. En nu? Dan moet iedereen zijn plan B hebben. Een zaklamp. Een thermosfles met warme thee. Een batterij voor de mobiele telefoon. Het is niet dramatisch — maar het is ongemakkelijk. En het is een teken.
Wat zegt de overheid? En wat komt er aan?
De Ministerie van Klimaat en Groene Groei werkt samen met Netbeheer Nederland, Energie-Nederland en de ACM aan een nieuw tariefstelsel. Dat komt pas in 2028. Tot dan is het een tijdelijke oplossing: wie veel stroom gebruikt in piekuren, betaalt meer. Wie zijn wasmachine laat lopen om 22:00, betaalt minder. Het is slim. Maar is het snel genoeg? Nee. En dat is het probleem.
De publieke reactie: boosheid en frustratie
Op sociale media en in de commentaren van de media is de frustratie groot. "Een beetje deskundige had dit op voorhand kunnen voorspellen," schrijft een anonieme gebruiker. "We leggen gigantische zonnevelden aan, en dan straffen we de particulieren die hun stroom terugleveren?" Een ander, Hans Tjerkstra, zegt: "Ik heb jarenlang betaald voor 3x25A. Nu ik een warmtepomp en elektrische auto heb, geeft Enexis niet thuis?"
Hij voelt zich bedrogen. En dat is begrijpelijk. Want de boodschap van de overheid was: doe je deel, we zorgen voor de rest. Maar de rest is niet gekomen. De netwerken zijn niet uitgebreid. De investeringen zijn te traag. En nu? Nu moeten wij het oplossen. Met een zaklamp. En een beetje geduld.
Wat moet je doen? En wat kun je verwachten?
Enexis vraagt niet om een revolutie. Ze vragen om bewustzijn. Vermijd het gebruik van de wasmachine, de oven, de elektrische boiler en de lader van je auto tussen 7:00 en 10:00 en 16:00 en 21:00 op koude dagen. Gebruik een timer. Laat je verwarming een beetje lager staan als je weg bent. En zorg dat je een lantaarn, batterijen en een powerbank in huis hebt. Het is niet veel, maar het kan het verschil maken.
De lange termijn? Die ligt bij de overheid. En bij de netbeheerders. Maar de korte termijn? Die ligt bij jou. Want dit is geen toekomstscenario. Dit gebeurt nu. En als het koud wordt, en het net knapt? Dan wil je geen onvoorbereid zijn.
Frequently Asked Questions
Welke gebieden in Nederland lopen het grootste risico op stroomuitval?
De grootste risico’s liggen in Noord-Brabant, met elf van de 22 kritieke knooppunten, waaronder Eindhoven Noord, West en Oost, Den Bosch en Roosendaal. Ook in Groningen (Winsum), Drenthe, Overijssel en Limburg zijn punten op de lijst. Dit zijn locaties waar het net het oudst is en waar de stroomvraag het snelst is gestegen door warmtepompen en elektrische auto’s.
Hoe lang kan een stroomuitval duren als het net overbelast raakt?
Enexis spreekt van enkele uren — meestal tot de piek in het verbruik is afgenomen, meestal na 2 tot 4 uur. Maar als de koude piek meerdere dagen aanhoudt, kan het tot 24 tot 48 uur duren voordat het net weer volledig hersteld is, omdat de technici eerst de schade moeten beoordelen en de veiligheid moeten garanderen.
Waarom wordt er geen sneller infrastructuur uitgebreid?
Het uitbreiden van het elektriciteitsnet is een complex proces: vergunningen, milieuonderzoeken, grondwerken en kabellegging duren gemiddeld 5 tot 8 jaar. Daarnaast zijn er tekorten aan vakmensen en materialen. Enexis werkt aan projecten, maar de snelheid van elektrificatie is veel hoger dan de bouwsnelheid van het net.
Kan ik als particulier worden afgeschakeld als ik te veel stroom teruglever?
Ja, dat is mogelijk — maar niet als straf. In zomerpiekuren, wanneer te veel zonnestroom het net overbelast, kan Enexis tijdelijk de teruglevering beperken of uitschakelen om het net te beschermen. Dat gebeurt meestal automatisch en tijdelijk. Je krijgt dan geen boete, maar je ziet wel dat je zonnepanelen tijdelijk niet meer leveren.
Wat verandert er in 2028 met het nieuwe tariefstelsel?
Vanaf 2028 wordt het nettarief dynamisch: je betaalt meer als je stroom gebruikt in piekuren (7:00-10:00 en 16:00-21:00 op koude dagen), en minder als je verbruik buiten die tijden ligt. Dat stimuleert verbruikverschuiving. Het is geen straf, maar een prikkel om slim te zijn — en het is de eerste structurele stap om de druk op het net te verminderen.
Moet ik me zorgen maken over mijn elektrische auto en warmtepomp?
Niet als je slim bent. Laat je auto laden na 21:00 of vroeg in de ochtend. Gebruik een timer voor je warmtepomp zodat hij niet constant op vol vermogen draait. Dat verlaagt je energierekening én helpt het net. Je hoeft je niet te verzetten tegen elektrificatie — je hoeft alleen je timing aan te passen.